Το «κρέμασμα των σκυλιών». Ένα παλιό έθιμο στην επαρχία Ελασσόνας

Δείτε και άλλα θέματα στην ενότητα:
Το «κρέμασμα των σκυλιών». Ένα παλιό έθιμο στην επαρχία Ελασσόνας

Άρθρο του Αθ. Παπανικολάου* δημοσιευθέν στα "Θεσσαλικά Χρονικά"** σε έκτακτη έκδοση του περιοδικού (1965) επ' ευκαιρία της ογδοηκονταετηρίδος
(1 8 8 1 — 1 9 6 1) από της απελευθερώσεως της Θεσσαλίας και ενώσεως μετά της μητρός Ελλάδος




ΤΟ ΚΡΕΜΑΣΜΑ ΤΩΝ ΣΚΥΛΙΩΝ

"Ενα παλαιό έθιμο ήτοι τό «κρέμασμα των σκυλιών» τό όποιον έθεωρεΐτο έως τώρα νεκρόν έκαμε την έμφάνισίν του εις τό χωρίον Λυκούδιον τής Έλασσόνος*** τό έτος 1960, τήν Κυριακή τής Τυρινής, όπως άκριβώς έγένετο και παλαιότερον εις όλα τά χωριά τοΰ Άμάρμπεη.

Πέρασαν περί τά τριάντα χρόνια άφ’ ότου τό έθιμο έγκατελείφθη άπό όλα σχεδόν τά χωριά, διότι τοϋτο ίσως νά θεωρήθηκε βάρβαρο καί άναχρονιστικό καί σάν τέτοιο λησμονήθηκε.

Παραδόξως όμως τό έτος 1960, όπως προαναφέραμε, μόνον εις τό ως άνω χωρίον άνεβίωσε, ίσως διότι μία μερίδα έκ των παλαιών κατοίκων του «οί ειδικοί ή σκυλοφάηδες», νά τό κρατούν πιο ζωηρά στήν μνήμην των.


Είς τό μέσον τής κρεμάλας τό σχοινί είναι έτοιμο.
Τό κρατεί κάποιος έπάνω άπό τό κεφάλι του.
Τό έκλωσε καί περιμένει.


’Έτσι τό έθιμο νεκραναστήθηκε καί περί τά δέκα καί πλέον σκυλιά έδοκίμασαν τήν κρεμάλα γιά πρώτη καί τελευταία φορά.

— «Δεν παθαίν’ κι τίποτα, λένε οί σκυλοφάηδες, μέ τοΰ κρέμασμα· σκ’λιά είνι· ίσια, ίσια νά μήν τά τρών κ’ οί ψύλλ’ κι αν είνι κι κάνα έχλαβό νά τοΰ ’ρθή ή γνώμ’».

Ή δικαιολογία αυτή είναι τωρινή· άλλοτε εις τούς Τούρκους, κατά τούς χρόνους τής σκλαβιάς, οί όποιοι άποροΰσαν καί αύτοί μέ τό παράξενο καί βάρβαρο έθιμο, έδίδετο ή άπάντηση:

— «Είναι τσοπανόσκυλα. Έφυγαν άπό τό κοπάδι πού τό άφησαν μόνο στο ύπαιθρο νά κινδυνεύη άπό τούς λύκους.
Τά κρεμούμε γιά νά φοβηθούν καί νά ξαναγυρίσουν σ’ αυτό».


Είς τό μέσον μέ τήν φαλάκραν είναι ό αρχηγός τών σκυλαράδων.


Καί ή δικαιολογία αύτή δεν εύσταθεϊ διότι άπλούστατα:

Τά τσοπανόσκυλα δέν εγκαταλείπουν εύκολα τό κοπάδι. ’Αλλά καί σέ σπάνια περίπτωσι, εάν κανένα έρχότανε μέ τόν κύριό του στο σπίτι, όχι μόνο δέν τό κρεμούσαν, άλλά καί τό πρόσεχαν πολύ. Γινόταν μεγάλος καβγάς μεταξύ τών σκυλοφάηδων καί τοΰ κυρίου τοΰ τσοπανόσκυλου, εάν τυχόν συνέβαινε κατά λάθος τό κακό.

Άλλά καί μέ τό κρέμασμα άκόμη δέν ήτο δυνατόν νά άλλάξη πρόγραμμα ό σκύλος.


Οί σκυλοφάηδες μέ τά μάγκανα στα χέρια, έτοιμοι γιά έξόρμηση



Ό σκύλος είναι όχι μόνον ό πιό πιστός φίλος τοΰ χωρικοϋ καί ό άχώριστος σύντροφός του, άλλά καί ό πιό άνέξοδος καί άπαραίτητος φύλακας τοΰ σπιτιού του καί τής περιουσίας του. Γι’ αύτό ό χωρικός ούδέποτε έπαυσε νά τόν άγαπά. Άλλά «ό άπιστος σκύλος» όμως είναι κάτι κακό καί ό κύριός του άκόμη δέν τόν βλέπει μέ καλό μάτι: «Δέν είνι άπό σόϊ τοΰ σκ’λί» λέει.
Γι’ αυτό τόν δέρνει πάντοτε όταν παρουσιαθή περίπτωσι.


Ό σκύλος εχει άκινητοποιηθή. Μαγγανισμένος όπως είναι κάθε άντίστασίς του είναι περιττή.




Τά άπιστα σκυλιά είναι τά «κρυφά σκυλιά» πού δαγκάνουν άκόμη γυναίκες ή μικρά παιδιά, πρόσωπα τά όποια δεν πειράζουν τά άλλα σκυλιά. Αύτά όμως όρμοΰν κρυφά, χωρίς τό γαύγισμα, τό όποιον είναι προειδοποίησις στον άνύποπτο διαβάτη νά λάβη καί αύτός τις προφυλάξεις του.

Οί χωρικοί παρακολουθούν τόν κρεμασμένο σκύλο, πού δαγκώνει τό σκοινί.


Ιδού λοιπόν γιά ποιά σκυλιά τό κρέμασμα, δηλ. γιά τά «άπιστα σκυλιά». Καί επειδή κοντά στά ξερά ξύλα καίγονται καί τά χλωρά, τό έθιμο περιέλαβε καί άλλες κατηγορίες σκυλιών έκτος άπό τά κυνηγετικά, μάλιστα δέ σέ σπάνιες περιπτώσεις περιέλαβε άπό συμπάθεια και τις γάτες.

Μέ τά μάγγανα ό σκύλος έχει σηκωθη ψηλά καί προσπαθούν νά τού περάσουν τό πόδι στό σκοινί.

Τά άπιστα σκυλιά τά έκρεμοϋσαν άλύπητα καί τό έθιμο άπ’ αυτού ίσως έχει τήν άρχή. Δεν μάς είναι εύκολο νά βρούμε τήν πηγή του- πάντως θά είχε σκοπόν τήν εξωτερίκευση χαράς καί ψυχαγωγίας ή μίσους καί έκδικήσεως;

Μήπως ως συμβολικόν τό έθιμον καί ώς «άπιστα σκυλιά» δεν ήσαν άλλα άπό τόν προαιώνιον έχθρόν τής φυλής μας, τόν Τούρκο, τόν όποιον συνήθιζε νά όνομάζη έτσι!

Τά σκοινιά τραβιούνται, γιά νά άνοίξουν οί στύλοι καί νά ξεμπλεχθή ό σκύλος




Έάν δέ συνδυάσουμε τό έθιμο τό όποιον έτελεΐτο άρχάς τής άνοίξεως, ήτοι μέ τήν άφύπνισιν τής φύσεως, ίσως νά εΰρωμεν ότι τούτο είχε ώς σκοπόν τήν διαιώνισιν τού μίσους κατά τού τουρκικού ζυγού καί τήν μελλοντικήν άνάστασιν τού Έθνους.


Ό σκύλος ζαλισμένος από τό στριφογύρισμα αδυνατεί νά βαδίση μέ εύχέρεια.



*
ΑΘΑΝ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Έγεννήθη είς τό χωρίον Γιαννωτάς της περιφερείας Έλασσόνος τό 1897. Έφοίτησεν είς τό Δημοτικόν Σχολεΐον Γιαννωτας, είς τό Ήμιγυμνάσιον Τσαριτσάνης καί έτελείωσε τό Διδασκαλεΐον Θεσσαλονίκης.



Έπί τριακονταπενταετίαν δλην ΰπηρέτησεν εόδοκίμως είς τήν Στοιχειώδη Έκπαίδευσιν. Συνταξιούχος νΰν Διδάσκαλος.
Διετέλεσε πρόεδρος τοΰ Διδασκαλικού Συλλόγου Έλασσόνος.
'Ιδρυσε πρώτος έν τη περιφερείς Έλασσόνος Νυκτερινήν Σχολήν άναλφαβήτων έν Λυκουδίω, άποσπάσας τήν εύαρέσκειαν τής προϊστάμενης του άρχής.
Συνέλεξε λαογραφικόν ύλικόν τών χωρίων Άμάρμπεη, τυχών έπαίνου ύπό τής Ακαδημίας ’Αθηνών κατά τό έτος 1954 διά τήν συμβολήν του ταύτην είς τήν σπουδήν τής Λαογραφίας τής περιοχής Έλασσόνος.
Έδημοσίευσεν είς τάς στήλας τού τοπικού τύπου διάφορα άρθρα ίστορικοΰ καί λαογραφικού περιεχομένου

**
ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

ΕΚΤΑΚΤΟΣ ΕΚΔΟΣΙΣ
ΕΠ’ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΟΓΔΟΗΚΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΟΣ
(1 8 8 1 — 1 9 6 1)
ΑΠΟ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΚΑΙ ΕΝΩΣΕΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ


***
Το Λυκούδι
(Τοπική Κοινότητα Λυκουδίου - Δημοτική Ενότητα ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ), ανήκει στον δήμο ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ της Περιφερειακής Ενότητας ΛΑΡΙΣΑΣ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “το Λυκούδιον”. Έδρα του δήμου είναι η Ελασσόνα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας.

 

 

Επιστροφή