Είναι γνωστός ο χαλασμός των Στουρναραίων και των άλλων αρματολών το 1830 στα Τρίκαλα αλλά δεν ήταν γνωστές λεπτομέρειες όπως αυτή που αφορά τον ακριβή τόπο δολοφονίας του Στέργιου Στουρνάρη.

Η δολοφονία  από τους Τούρκους του αρματολού του Ασπροποτάμου  Στέργιου Στουρνάρη στον  Πυργετό Τρικάλων είναι μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας που είρθε στο φως από την ενθύμηση  σε μηνολόγιο της αγίας Παρασκευής Φλαμουλιού.
Το αρματολίκι του Ασπροποτάμου άρχιζε από την Πόρτα(Πύλη) στα ριζά του Κόζιακα και περιλάμβανε όλο τον ορεινό όγκο από την Πίνδο ως το Σούλι.

Ο Νικόλαος Στουρνάρης ανέλαβε την διεύθυνση του αρματολικιού του Ασπροποτάμου με απόφαση του Αλήπασα το 1812.

Αφού εφονεύθη ο Νικόλαος κατά την έξοδο της φρουράς του Μεσολογγίου (20 Απρ. 1826) τότε ο αδελφός του Στέργιος τον διαδέχτηκε στο αρματολίκι.

Τον Στέργιο εφόνευσαν Τουρκαλβανοί το 1830 στα Τρίκαλα όταν ο Ρεσίτ πασάς, μέγας βεζίρης, με διάταγμα του Σουλτάνου πρόσταξε να φονεύσουν όλους τους αρματολούς.

Ο  Στέργιος δολοφονήθηκε από τον γιό του Αλβανού Σούλτσε Κόρτσα, τουρκαλβανό μπίμπαση (χιλίαρχο) του Κιουταχή,ο πατερας του Σούλτζε Κόρτζα ήταν ντερβέναγας Τρικάλων από το 1822.

Προσκεκλημένος και ο Στέργιος να μεταβεί στα Τρίκαλα όταν μπήκε στην αγορά του επιτέθηκαν οι Τουρκαλβανοί και οι Οθωμανοί και εφόνευσαν αρκετούς που ειχε μαζί τους ενώ ο ίδιος διέφυγε στον Πυργετό ενώ άλλοι στις Καριές .

Επίσης οι Τούρκοι έσφαξαν και όσους συγγενείς του βρήκαν στο χωριό της Πόρτας.

Η ενθύμηση με τον θάνατο του αρματολού Στέργιου Στουρνάρη στον Πυργητό:

κανω θήμησιν τον κιρόν οπου χαλασαν τον καπητάνο /στέργιο στορνάρη ης χορήον περγιοτό κ(αι) αλα πα/ληκάρηα τα έκοψαν ηστα Τρήκαλα κ(αι) άλα / μέρη κράτησαν πόλημον ηστο χορηον / καρές κ(αι) της δέκα όρης νηχτός ετρήπη/σαν σπήτη κ(αι) εφηγαν τον κυρον του γκέρ/τζηγα τους 1829 δεκεμβρίου 11.

Η ενθύμηση αυτή, με τις σημαντικές πληροφορίες που μας παρέχει, είναι γραμμένη σε ένα έντυπο μηνιαίο της Αγίας Παρασκευής του Φλαμουλίου.

Τα ιστορικά γεγονότα, στα οποία αναφέρεται, έχουν ως εξής:

Το 1830 οι Τούρκοι αποφάσισαν να καταργήσουν τα αρματολίκια και να εξοντώσουν τους καπεταναίους για να μην αποτελούν εμπόδιο στις διαπραγματεύσεις των συνόρων του νέου ελληνικού κράτους.

Για την επιτυχία αυτού του σκοπού ο Κιουταχής πασάς (στον οποίον ανατέθηκε η εκτέλεση) συνέλαβε την ιδέα να καλέσει όλους τους αρματολούς στα Τρίκαλα για την ανανέωση των συμφωνιών τους, τάχα, στην πραγματικότητα όμως για να τους σκοτώσει.

Ο Κασομούλης έγραψε σχετικώς τα εξής:

 (…) Συλλαβών την ιδέαν μίαν και την αυτήν ημέραν να φονεύση εν γένει τους αρματωλούς καπιταναίους της Ρούμελης, εξέδωκεν διαταγήν μυστικήν προς όλους τους ντερβεναγάδες, αλλά μη επιτυχών <εις το σχέδιον> εφόνευσεν, την 12 Δεκ. 1830, τον Στέργιον Στορνάρην και Σωτήρην Λιακατάν με έως 100<αρματωλούς> εις τα Τρίκαλα (…). Οι λοιποί Νάσιος Μάνδαλος, Ψειραίοι, Ζιάκας Χασιών, Σωτήρης Στράτου Αγράφων (…) εσώθησαν (…).

Στο ίδιο γεγονός αναφέρεται και ο κώδικας της Παλιοκαρυάς της Δεσκάτης:

(…) Εν έτει 1830, Δ/ρίου 12. Αφόντας εκυνήγησε ο σατραζάμης* τους καπεταναίους όλους και δεν άφησε ουδέ έναν, και όλοι έγιναν ραγιάδες. Και όσοι εκρύβησαν εις τρύπες τους έπιασαν με τις φαμελιές τους με κακόν τρόπο (…).

Στις δύο προαναφερόμενες πηγές (Κασομούλη, Κώδικα της Παλιοκαρυάς) καθώς και στην Γενική Εφημερίδα, αναφέρεται ότι τα γεγονότα συνέβησαν στις 12.12.1830 ενώ στην ενθύμησή μας στις 11.12.1829.

Φαίνεται πως ο θυμησογράφος αντέγραψε από άλλο βιβλίο την ενθύμηση αυτή και δεν διάβασε σωστά την χρονολογία, και το έτος. Τα γεγονότα συνέβησαν το βράδι της 11ης προς την 12η Δεκεμβρίου του 1830.

Η ενθύμηση μας δίνει και άλλες λεπτομέρειες.

Τον Στέργιο Στορνάρη τον σκότωσαν στον Πυργητό, ενώ τους άλλους αρματολούς (παλικάρια) στα Τρίκαλα. Μερικοί όμως, αρματολοί, οι οποίοι αντελήφθηκαν νωρίς τις διαθέσεις των Τούρκων, κατέφυγαν στο χωριό Καρυές, οχυρώθηκαν σε ένα σπίτι και πολέμησαν μέχρι τις 10.

Βλέποντας ότι δεν μπορούσαν να κρατήσουν πολύ, τρύπησαν το πλινθόχτιστο, προφανώς, σπίτι και έφυγαν μακριά χωρίς απώλειες.

Τα γεγονότα αυτά συνέβησαν τον καιρόν που ήταν διοικητής των Τρικάλων ο Γκέρτζηγας.

Ο αναφερόμενος ως διοικητής των Τρικάλων Γκέρτζηγας πρέπει να είναι ο Σούλτζε Κόρτζα, πιθανόν η σωστή προφορά του Γκέρτζηγα να είναι Κόρτζαγα** και από παραφθορά να πήρε την μορφή που γράφεται στην ενθύμηση.

Η δολοφονία του Στέργιου Στουρνάρη πρέπει να έγινε στη θέση (Γ)κορτζάμπια στον Πυργετό  που είναι δύο τοποθεσίες το Μέγα(λο) (Γ)κορτζάμπεη  και  Μικρό (Γ)κορτζάμπεη και η μία αποτελεί συνέχεια της άλλης.

Τοποθεσία που πιθανόν το Μέγα(λο) (Γ)κορτζάμπεη  να άνηκε ως κτήμα στο Σούλτζε Κόρτζα που μάλλον καταγόταν από την περιοχή της Κορυτσάς (αλβανικά: Korça- bej) και ίσως το Μικρό (Γ)κορτζάμπεη στο γιου του.

Ενδέχεται η ονομασία στη τοποθεσία αυτή να  προήλθε επειδή εκεί έγινε και η δολοφονία του Στέργιου Στουρνάρη από το γιο του Σούλτζε Κόρτζα  παρουσία του πατερά του Κορτζάμπεη και ανάλογα τα σημεία που στεκόταν η΄ είχαν στήσει ενέδρα οι Κόρτζα να πήραν και την αντίστοιχη ονομασία.

 

Σημειώσεις:

*Σατραζάμης: ο αρχιστράτηγος. Εννοεί τον Κιουτάχη πασά.

**(αλβανικά: Korça-aga)

 

Πηγές πληροφόρησης-Βιβλιογραφία:

1. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,εκδοτική Αθηνών, τόμων 11 - 15.

2. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Κ.Παπαρρηγόπουλου, εκδόσεις Αλέξανδρος τόμος 8.

3. Απομνημονεύματα της επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833,Νικ. Κασομούλη εκδ. οίκος Χ.Κοσμαλάκη Α΄ τόμος.

4.Η Θεσσαλία στην Τουρκοκρατία,Λαζάρου Αρσενίου, εκδ. επικαιρότητα.

5.Οι Στουρναραίοι του Ασπροποτάμου του Υποστρατήγου ε.α. Γεωργίου Βασιλείου

6.http://www.smy.gr/content/smycontent/files/efimerida/pdf/EfimeridaSxolisTefxos39.pdf

7. Κώστας Σπανός, Οι κλεφταρματολοί Ψειραίοι της Δεσκάτης και το αρματολίκι των Χασίων, Θεσσαλικό Ημερολόγιο 1 (1980) 45-46.

8. Νικ. Κ. Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά, Αθήναι, εκδόσεις Κοσμαδάκης, τ. Γ, 345, σημ. 1˙ Γενική Εφημερίς, φ. 3.1.1831.

9.ΜΠΑΡΟΥΤΑΣ  ΚΩΣΤΑΣ,Νέα στοιχεία για τους Στουρναραίους με βάση ένα ανέκδοτο οθωμανικό έγγραφο, , Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμος 32 (1997) 247-253

10.ΠΡΑΠΠΑΣ  ΓΡΗΓΟΡΗΣ,Ενθυμήσεις από τα χωριά των Τρικάλων Αγία Κυριακή, Καρυές και Φλαμούλι, 1775-1886, Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμος 36 (1999),Σελ. 177-192. & Ενθυμήσεις από τα χωριά των Τρικάλων Καρυές και Φλαμούλι, 1755-1894/95, Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμος 37 (2000) ),Σελ.  263-270.

Από το βιβλίο του Κώστα Πουλιανίτη ΠΥΡΓΕΤΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ