Τον 1ο αιώνα μ.χ. οι Ρωμαίοι ήταν κοσμοκράτορες, καθώς είχαν κατακτήσει όλον τον μέχρι τότε γνωστό κόσμο, έχοντας δημιουργήσει μια πολυπολιτισμική αυτοκρατορία, με εκτιμώμενο πληθυσμό 50 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αναρωτιέται σήμερα κανείς, πως είναι δυνατόν με τα μέσα της εποχής εκείνης να διατηρήσουν τη συνοχή και τη διακυβέρνηση μιας τέτοιας τεράστιας αυτοκρατορίας, που αποτελούνταν από διαφορετικές φυλές, με διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες και συνήθειες. Και όχι μόνο αυτό αλλά για 200 χρόνια να απολάβουν ειρήνης (pax romana) και σταθερότητας που είχε σαν αποτέλεσμα την άνθηση του εμπορίου της ναυτιλίας, της βιοτεχνίας και της γεωργίας. Αυτό το είχαν καταφέρει κυρίως για τους παρακάτω λόγους μεταξύ άλλων:

1. Ελάφρυναν τους φόρους των πολιτών και οργάνωσαν καλύτερα τον τρόπο είσπραξής τους

2. Ψήφισαν δικαιότερους νόμους τους οποίους φρόντιζαν να τηρούνται και να εφαρμόζονται από όλους.

Τα παραπάνω διδάσκονται στις μέρες μας σε Ελληνόπουλα που παρακολουθούν την Ε’ τάξη Δημοτικού.

Αλήθεια τι συμβαίνει στο Ελληνικό κράτος σήμερα δύο χιλιάδες χρόνια περίπου μετά την κοσμοκρατορία των Ρωμαίων;  Έχουμε λύσει τα προβλήματα που αυτοί είχαν επιλύσει τότε; Εισπράττονται οι φόροι από όλους, αναλογικά με τον παραγόμενο απ’ αυτούς πλούτο;  Είναι δίκαια η κατανομή των φόρων στους Έλληνες πολίτες, ή κάποιοι ζούνε άνετα σε βάρος κάποιων άλλων συνανθρώπων τους;

Θα είναι τα μέτρα που οσονούπω ανακοινώνονται από την Κυβέρνηση τα τελευταία ή θα υπάρχουν και άλλα;

Οι απαντήσεις για τα παραπάνω ερωτήματα είναι σχεδόν αυτονόητες, σε μια Ελληνική πραγματικότητα, η οποία αν δεν αλλάξει σύντομα τότε και η απάντηση στο τελευταίο ερώτημα θα είναι και αυτή ευνόητη.

Στην Ελλάδα σήμερα η φοροδιαφυγή τείνει να  καταστεί η σημαντικότερη τροχοπέδη, για την μετάβαση από την παρούσα κατάσταση «επιδοτούμενης», από τους εταίρους ύφεσης για πέμπτο συναπτό έτος,  σε μια σταθερή κατάσταση ισοσκελισμένης λειτουργίας του κράτους με προϋποθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει στο επόμενο διάστημα να δείξει πραγματικά σημάδια περιστολής της τεράστιας φοροδιαφυγής, που πιθανότατα αυτή τη στιγμή που μιλάμε αυξάνεται, τότε το άμεσο μέλλον φαίνεται εξαιρετικά δυσοίωνο.

Προτεραιότητα αμέσως μετά την ψήφιση των μέτρων πρέπει να είναι:

Η πάταξη της φοροδιαφυγής

Η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Friedrich Schneider του πανεπιστημίου Linz της Αυστρίας εκτιμάται στα 25 δισ. ευρώ. Ενώ, σύμφωνα με τους Νικόλαο Αρταβάνη του Virginia Tech και Adair Morse και Μαργαρίτα Τσούτσουρα του University of Chicago Booth School, το ποσό των αδήλωτων εισοδημάτων για το έτος 2009 από αυτοαπασχολούμενους, ήταν τουλάχιστον 28 δισ. ευρώ. Πάντως, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα στις μέρες μας κυμαίνεται μεταξύ 20% και 30% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση. Μια περιστολή κατά 50% θα μπορούσε να αποφέρει στα ταμεία του κράτους από φόρους κατανάλωσης (ΦΠΑ) και εισοδήματος, κάτι ανάμεσα από 5 έως 10 δισ. ετησίως, δηλαδή περισσότερα από  την αξία των μέτρων της διετίας, που καλείται σήμερα η κυβέρνηση να αποφασίσει.

Τα σημαντικά ερωτήματα που ανακύπτουν από τα παραπάνω, αφορούν τις αιτίες που έχουν προσδώσει  αυτή την κουλτούρα στον Έλληνα πολίτη, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση μπορεί να περιορίσει το βασανιστικό αυτό φαινόμενο. Βασανιστικό, γι’ αυτούς που δεν φοροδιαφεύγουν και σηκώνουν στο σύνολό τους, το βάρος των φόρων που αναλογούν όχι μόνο σ’ αυτούς αλλά σ’ όλους τους υπόλοιπους, τους φοροδιαφεύγοντες. Και για πόσο διάστημα ακόμη οι νομοταγείς αλλά και αυτοί που δεν μπορούν να αποκρύψουν τα εισοδήματά τους, όπως μισθωτοί και συνταξιούχοι, θα συνεχίσουν να πληρώνουν;

Η υπερφορολόγηση σ’ αυτούς που δεν μπορούν να ξεφύγουν, ή επιλέγουν να είναι νόμιμοι και τίμιοι, θα δημιουργήσει σημαντικές αιτίες αποσταθεροποίησης. Καταρχήν γιατί υποβαθμίζει σημαντικά την καθημερινότητά τους, καθώς τους αφαιρεί διαθέσιμο εισόδημα για να καλύψουν τις ανελαστικές σε πολλές περιπτώσεις ανάγκες τους (παιδιά που σπουδάζουν, δάνεια, ενοίκιο σπιτιού κλπ). Επίσης, γιατί το αίσθημα της αδικίας βλέποντας γύρω τους κάποιους να διαβιούν πλουσιοπάροχα, επειδή παρανομούν κλέβοντας το Κράτος χωρίς να συλλαμβάνονται, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα αγανάκτησης και απελπισίας ταυτόχρονα.

Ποιοι είναι οι λόγοι, λοιπόν για τους οποίους αυτοί που μπορούν φοροδιαφεύγουν;
α. Για να διαβιούν καλύτερα
β. Επειδή είναι μικρή η πιθανότητα να τους συλλάβουν
γ. Επειδή το κάνουν πολλοί γύρω τους
δ. Επειδή η δραματική υποβάθμιση των παρεχόμενων από το Κράτος υπηρεσιών, Παιδεία, Υγεία κλπ, για τις οποίες φορολογείται ο πολίτης, δημιουργεί επίσης σημαντικά ερωτήματα για την ανταποδοτικότητα των φόρων.
ε. Επειδή, απλά, δεν έχουν πια τη δυνατότητα να πληρώσουν τους φόρους λόγω της κρίσης, η οποία έχει επηρεάσει δραματικά το αντικείμενο της εργασίας τους.

Βέβαια είναι γεγονός ότι με την επίφαση του τελευταίου, μεγάλη μάζα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού δεν πληρώνει ή αποφεύγει τη φορολογία, χωρίς πραγματικά να ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία.

Έτσι έχουμε μπει σε ένα φαύλο κύκλο. Επειδή έχουμε τόσο ευρεία φοροδιαφυγή, ο κόσμος  εμπιστεύεται λιγότερο το κράτος και τείνει να πληρώσει λιγότερους φόρους. Τότε το Κράτος αυξάνει τη φορολογία σ’ αυτούς που πληρώνουν, γιατί πρέπει να ανταποκριθεί στις ανάγκες του. Αυτό όμως αυξάνει περισσότερο την επιθυμία στον κόσμο να κλέψει φόρους κ.ο.κ.

Η επιβολή για παράδειγμα φόρου 35% από μηδενικό εισόδημα στους ελεύθερους επαγγελματίες (όπως υποθετικά συζητείται ότι εμπεριέχεται στα νέα μέτρα) είναι σχεδόν βέβαιο ότι, από μόνη της, θα φέρει λιγότερα έσοδα την επόμενη χρονιά. Γιατί ποιος Υδραυλικός, Μηχανικός, Γιατρός κλπ θα εκδίδει παραστατικό για όλο το ποσό της εργασίας που θα κάνει.

Εξοργιστική επίσης ακούγεται η υποθετική κατάργηση του αφορολόγητου ποσού για τα τέκνα, αναλογιζόμενοι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της Ελλάδας είναι ο γερασμένος πληθυσμός. Το οικονομικό αργά ή γρήγορα θα το λύσουμε. Το πληθυσμιακό θα το αφήσουμε για τις επόμενες γενεές; Η αναβλητικότητα και η μεταφορά των προβλημάτων για το μέλλον και τους επόμενους, δεν είναι αντίθετα στη νέα τάξη πραγμάτων που θέλουμε να φέρουμε;

Πάντως, η λύση για την  τόσο αναγκαία αύξηση των εισοδημάτων του κράτους δεν εδράζεται στην υπερφορολόγηση σε ότι «κινείται», ακόμη περισσότερο αφού με το μηχανισμό που διαθέτει η κυβέρνηση σήμερα δεν μπορεί εισπραχθεί.

Άρα ποιο θα έπρεπε να είναι το πλάνο για την επόμενη χρονιά το 2013 ώστε να έρθουν τα έσοδα που αναζητεί η ΤΡΟΙΚΑ, αλλά και επιπλέον μερικά ΔΙΣ παραπάνω, για άμεση ανακούφιση των αδύναμων που αυτή τη στιγμή βάλλονται; Ένας συνδυασμός εκμετάλλευσης όλων των πληροφοριών που μπορούν να συλλεχτούν από τα πληροφοριακά συστήματα που διαθέτει το κράτος και ένα μηχανισμό επιτόπιου ελέγχου στην αγορά.

Για το πρώτο έχουν αναφερθεί πολλά και πολλά περιμένουμε.

Θα εξηγήσω το δεύτερο όμως, γιατί όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, μια βασική αιτία φοροδιαφυγής είναι η πεποίθηση ότι δεν γίνονται συχνοί επιτόπιοι έλεγχοι και άρα η πιθανότητα κάποιος να συλληφθεί να φοροδιαφεύγει είναι αμελητέα. Σήμερα η διακίνηση προϊόντων άνευ παραστατικών, ξεκινώντας από τα περίπτερα μέχρι τα καταστήματα μαζικής εστίασης τείνει να γίνει καθεστώς. Η αξία του ΦΠΑ που χάνεται και στη συνέχεια του φόρου εισοδήματος, μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, καθώς με την επίφαση της οικονομικής κρίσης το ποσοστό παραβατικότητας γιγαντώνεται. Το ίδιο διαπιστώθηκε κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών όπου το ποσοστό παραβατικότητας σε καταστήματα, ταβέρνες, κλπ, κυμάνθηκε από 50% έως 80% στις τουριστικές περιοχές.

Αν υπήρχε ένας μόνιμος μηχανισμός ελέγχων, και γνώριζε ο επιχειρηματίας ή ο ελεύθερος επαγγελματίας, ότι ελεγκτές θα τον επισκέπτονται τακτικά και απροειδοποίητα θα παρανομούσε; Την άμεση και γρήγορη λύση σ’ αυτό μπορεί να τη δώσει μια διευρυμένη Οικονομική Αστυνομία.

Η άμεση δημιουργία εξειδικευμένων ομάδων σε κάθε Αστυνομική Διεύθυνση σε όλη τη χώρα με μοναδικό σκοπό την πάταξη της αποφυγής εκδόσεως αποδείξεων, παραστατικών διακίνησης, τιμολογίων κλπ θα δημιουργούσε την πεποίθηση στους επιτηδευματίες  ότι υπάρχει έλεγχος. Για παράδειγμα, 1000 ομάδες των 2 ατόμων (δηλαδή ένα σώμα 2000 εστιασμένων οικονομικών αστυνομικών) που θα διενεργούσαν 15 ελέγχους την ημέρα θα άθροιζαν 15.000 ελέγχους/ημέρα ή 300.000 ελέγχους το μήνα. Πότε άλλοτε έχουν γίνει τόσοι έλεγχοι; Ένα ολόκληρο Κράτος που πρέπει να μαζέψει Δισεκατομμύρια ευρώ από την αγορά, διενήργησε το πρώτο 10ήμερο του Αυγούστου, που είναι υψηλή σαιζόν και θα προσδοκούσαμε μεγάλα έσοδα από ΦΠΑ, περίπου 1700 ελέγχους σε όλη την επικράτεια. Είναι δυνατόν να πιστέψει κανείς ότι μ’ αυτό το ρυθμό θα μπορέσουμε ποτέ να τιθασεύσουμε την παραβατική συμπεριφορά;

Επίσης η άμεση εμπλοκή των Λογιστών ως υποχρεωτικά υπεύθυνους για την ορθότητα,  οποιασδήποτε δήλωσης φορολογικού περιεχομένου του επιτηδευματία, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, θα εξασφάλιζε σε μέγιστο ποσοστό την ορθότητα των δηλώσεων, αφού σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν οι ίδιοι υπόλογοι σε τυχόν έλεγχο. Πρέπει να σταματήσουν οι δηλώσεις ΦΠΑ με υπογραφή μόνο του επιτηδευματία χωρίς την ευθύνη του Λογιστή.

Τέλος ένα αναδιοργανωμένο σώμα εφοριακών απαλλαγμένο από την καθημερινότητα που βιώνει σήμερα ,θα μπορεί να εστιάζει στον έλεγχο εκείνων των επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών για τις οποίες έχουν βεβαιωθεί παραβάσεις  από την Οικονομική Αστυνομία. 

Τι χρόνος χρειάζεται για τα παραπάνω; Η Αστυνομία θα μπορούσε να στελεχώσει και να ξεκινήσει τη διευρυμένη λειτουργία Ομάδων Οικονομικών Αστυνομικών σε κάθε Αστυνομική Διεύθυνση σε λίγους μήνες. Έτσι από τις αρχές του 2013 θα ήταν δυνατόν να ξεκινήσει. Σε ότι αφορά τους λογιστές με μια νομοθετική ρύθμιση, θα μπορούσαν άμεσα να θεωρούνται συνυπεύθυνοι με τους πελάτες τους, σ’ αυτά που δηλώνουν στις φορολογικές αρχές. Έχουμε χιλιάδες λογιστές που σήμερα ψάχνουν απεγνωσμένα για εργασία, ενώ μπορούν να αναλάβουν μέρος του έργου του κράτους. 

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω χρειάζεται ταυτόχρονη εφαρμογή ενός απλοποιημένου και πιο δίκαιου φορολογικού συστήματος, το οποίο θα δίνει κίνητρα στον πολίτη να συμμετέχει στην πάταξη της φοροδιαφυγής.

Αν επιμείνουμε σε πολιτικές που εφαρμόστηκαν και δεν απέδωσαν, αναμοχλεύσουμε συνταγές αποτυχημένες και υπερφορολογήσουμε τους ήδη επιβαρυμένους πολίτες, τότε η απάντηση στην ερώτηση «Θα είναι τα μέτρα που οσονούπω ανακοινώνονται από την Κυβέρνηση τα τελευταία ή θα υπάρχουν και άλλα;»  είναι ευνόητη.

* Κώστας Σκρέκας - Βουλευτής ΝΔ  - Πολιτικός Μηχανικός με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Birmingham και διετέλεσε διευθυντής στρατηγικού σχεδιασμού και διευθύνων σύμβουλος σε μεγάλες εμπορικές εταιρείες

www.skrekaskostas.gr