.gif)
Το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, 24 Μαΐου 2023, στην αίθουσα «Γεώργιος Καράντζας» του Μεγάρου της ΕΣΗΕΑ, πραγματοποιήθηκε η λιτή τελετή απονομής του «Βραβείου Λογοτεχνίας Αλεξάνδρα Στεφανοπούλου» για τα μέλη της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) και υπό την αιγίδα του Μορφωτικού Ιδρύματός της. Παρουσία της προέδρου της ΕΣΗΕΑ, κ. Μαρίας Αντωνιάδου, της προέδρου του ομώνυμου Ιδρύματος Προαγωγής Ελληνικού Πνεύματος κ. Αλεξάνδρας Στεφανοπούλου, συμμετεχόντων και καλεσμένων, ο πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής, καθηγητής κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ανακοίνωσε τη βράβευση του Τρικαλινού φιλολόγου Βασιλείου Τσιάμη για το ιστορικό μυθιστόρημά του «54 ημέρες. Η πολιορκία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης».
Η Έρη Σταυροπούλου, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση στη λογοτεχνία του 19ου και 20ού αι. και στο ιστορικό μυθιστόρημα, καθώς και ο Δημήτρης Δημηρούλης, καθηγητής ιστορίας και θεωρίας της λογοτεχνίας στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Παντείου Πανεπιστημίου, αποτέλεσαν τα άλλα δύο μέλη της Κριτικής Επιτροπής. Την απονομή την έκανε ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης.
Στον λόγο του για την τεκμηρίωση της απόφασης ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης είπε για τον Βασίλη Τσιάμη: «Ο συγγραφέας έχει εργαστεί με σοβαρότητα, αντικειμενικότητα και ιδιαίτερη προσοχή, μετά από συστηματική μελέτη, όπως δείχνει και η πλούσια βιβλιογραφία που παραθέτει. Κι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό του βιβλίου, ότι στο τέλος υπάρχει μια εκτενής βιβλιογραφία. Σε 137 ενότητες, που εκτός από τον τίτλο προσδιοριστικό του περιεχομένου τους, προσδιορίζονται και από την ημερομηνία κατά την οποία διαδραματίζεται το περιεχόμενό τους, αποδίδεται με χρονολογική συνέχεια, δηλαδή σαν ημερολόγιο, η πολιορκία και η άλωση της Βασιλεύουσας από την πλευρά των δύο αντιμαχόμενων πλευρών.
Ο συγγραφέας ζωντανεύει με τρόπο ζωηρό μια τεράστια πινακοθήκη προσώπων ιστορικών, όπως ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ο Ενδέκατος και ο σουλτάνος Μεχμέτ ο Δεύτερος, ο Ιουστινιάνης, ο Γεννάδιος Σχολάριος, ο άρχοντας Νοταράς, αλλά και προσώπων φανταστικών.
Στο μυθιστόρημα παρουσιάζονται όχι μόνο οι βασιλικές αυλές και η αριστοκρατία των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, αλλά και οι δρόμοι, τα ταπεινά καπηλειά, οι τόποι των μαχών, για να δοθεί η ατμόσφαιρα των χώρων και η ψυχολογία των προσώπων διαφόρων τάξεων λίγο πριν και στη διάρκεια της εμπόλεμης περιόδου τόσο από την πλευρά των ισχυρών όσο και από εκείνη του απλού λαού. Οι διάλογοι των προσώπων, οι πολεμικές συγκρούσεις, οι συζητήσεις ιερωμένων και λαϊκών, η περιγραφή εσωτερικών και εξωτερικών χώρων έχουν πλαστεί με ενάργεια και ρεαλιστική πιστότητα που φανερώνει εκτός από τις ιστορικές γνώσεις και τις συγγραφικές ικανότητες του κυρίου Βασιλείου Τσιάμη. Στα αίτια της ήττας των Βυζαντινών αναδεικνύεται ιδιαίτερα ο αρνητικός ρόλος των Δυτικών, μέσω της μεγάλης διαμάχης μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών, καθώς και η σύγκρουση Ενωτικών και Ανθενωτικών.
Ενώ επισημαίνεται και η αδιαφορία των βυζαντινών αρχόντων να συνδράμουν οικονομικά το κράτος. Υπογραμμίζεται, επίσης, στο πλαίσιο των οικονομικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων της εποχής, ο τρόπος με τον οποίο μεγάλες χριστιανικές δυνάμεις της εποχής, όχι μόνο καθολικές αλλά και ορθόδοξες, δεν έσπευσαν να βοηθήσουν τους ομόθρησκούς τους, καιροφυλακτώντας προκειμένου να επιτύχουν τις δικές τους πολιτικοστρατιωτικές επιδιώξεις.
Συμπέρασμα: το επιβλητικό αυτό και λόγω έκτασης, 606 σελίδες, μυθιστόρημα είναι ένα εξαιρετικά καλογραμμένο κι ενδιαφέρον ανάγνωσμα που ανασυστήνει μια ολόκληρη εποχή και ζωντανεύει με τρόπο γλαφυρό μια καθοριστική και κρίσιμη καμπή της ιστορίας. Το βιβλίο προτείνεται γιατί αποτελεί μια εξαιρετική αφήγηση των γεγονότων που οδήγησαν στην άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, με σεβασμό στην Ιστορία, αλλά και με μεγάλες αφηγηματικές αρετές.
Κυρίες και κύριοι, αυτή είναι η απόφαση της Επιτροπής και των ανθρώπων που μελέτησαν αυτά τα έργα. Εμείς θεωρούμε ότι έχουμε κάνει το καθήκον μας με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε το Βραβείο αυτό να ξεκινήσει αξιοκρατικά, αντικειμενικά και να πάρει τη θέση του στη βράβευση αυτό που, συγκριτικά πάντοτε, θεωρήσαμε ότι υπερέχει. Αλλά πρέπει να πω, και να το πιστώσω στους ανθρώπους που υπέβαλαν τα έργα τους και διάβασα τα ονόματά τους ότι όλα τα βιβλία, άλλο περισσότερο κι άλλο λιγότερο, είχαν ένα ιδιαίτερο συγγραφικό ενδιαφέρον, για αυτό προβληματίστηκαν και οι καθηγητές, οι ειδικοί και εμείς, για να φτάσουμε στην πρόκριση αυτού του συγκεκριμένου βραβείου. Έχει σημασία να βλέπεις ότι γράφονται πολύ τεκμηριωμένα, καλογραμμένα έργα, με ιστορικό περιεχόμενο, με δυνατότητα αφηγηματική, με γλώσσα προσεγμένη, κι αυτό για μένα έχει μια ιδιαίτερη σημασία, όλα αυτά λοιπόν αξίζουν να πρέπει να αναφερθούν και αξίζουν συγχαρητήρια, και δεν το λέω αυτό τυπικά, αξίζουν συγχαρητήρια σε πολλούς δημοσιογράφους, άντρες και γυναίκες, που προσήλθαν στον διαγωνισμό, και μας έδωσαν τη δουλειά τους την οποία περάσαμε ένα προς ένα να την κρίνουμε πριν να καταλήξουμε σε αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο. Θέλω εκ μέρους της Επιτροπής να συγχαρώ τον κύριο Βασίλη Τσιάμη».
Σε σχετική Βιβλιοκρισία του που δημοσιεύθηκε στον τρικαλινό τύπο, ο φιλόλογος Θεόδωρος Νημάς, μεταξύ άλλων, είχε γράψει για το βραβευθέν βιβλίο του Βασίλη Τσιάμη:
«Ο Βασίλης Τσιάμης έχει μελετήσει ενδελεχώς πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, τόσο ξένων όσο και Ελλήνων ιστορικών. Είναι επιπροσθέτως πολύ καλός γνώστης των ιδεολογιών – θρησκευτικών, φιλοσοφικών αλλά και πολιτικών, που επικρατούσαν εκείνη την εποχή. Η απεικόνιση των προσώπων είναι πιστότατη από ιστορικής απόψεως, όπως και οι διάλογοι μεταξύ των ηρώων του και οι εικόνες που δημιουργεί. Ένα άλλο σημείο, το οποίο κάνει το μυθιστόρημα να διαφέρει από άλλα του είδους του, είναι ότι ο συγγραφέας δεν φαίνεται να ξεχωρίζει κάποιον από τους ήρωές του ως πρωταγωνιστή, πέρα από τον ίδιο τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο.
Οι άλλοι χαρακτήρες, αληθινοί και μη, όπως ο Μέγας Δούκας Λουκάς Νοταράς, ο επικεφαλής της άμυνας Γενουάτης Ιουστινιάνης, ο σουλτάνος Μεχμέτ Β΄ (γνωστός εσφαλμένως ως Μωάμεθ), ο αρχηγός των ανθενωτικών Γεννάδιος, ο πιστός στρατιώτης στον αυτοκράτορα Ραγκαβές, ο γραφέας Βασίλειος και η ανθενωτική ραδιούργα Μανφρεντίνα, εμφανίζονται στις σελίδες του βιβλίου, χωρίς όμως ο συγγραφέας να ξεφεύγει από το βασικό θέμα του βιβλίου του: από την αφήγηση δηλαδή των γεγονότων της πολιορκίας, η οποία είναι και ο πραγματικός πρωταγωνιστής του βιβλίου. Εστιάζοντας στις 54 μέρες πολιορκίας της Βασιλεύουσας, τις οποίες αφηγείται ημέρα προς ημέρα, ο Τσιάμης ξεκινά την εξιστόρηση των γεγονότων από τον Μάρτιο του 1452, προκειμένου να εξηγήσει επαρκώς τα ιστορικά γεγονότα και να μας συστήσει τους ήρωες του βιβλίου του, κυρίως δε να αποτυπώσει το κλίμα στους απλούς καθημερινούς ανθρώπους της Κωνσταντινούπολης και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα πριν, κατά και μετά την πολιορκία και την τελική άλωση».
ΛΕΖΑΝΤΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ
Από αριστερά: Γ. Μπαμπινιώτης, Β. Τσιάμης, Κ. Μπακογιάννης, Αλεξάνδρα Στεφανοπούλου, Ελευθέριος Σκιαδάς (αντιδήμαροχος πολιτισμού Δήμου Αθηναίων)
Στον λόγο του για την τεκμηρίωση της απόφασης ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης είπε για τον Βασίλη Τσιάμη: «Ο συγγραφέας έχει εργαστεί με σοβαρότητα, αντικειμενικότητα και ιδιαίτερη προσοχή, μετά από συστηματική μελέτη, όπως δείχνει και η πλούσια βιβλιογραφία που παραθέτει. Κι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό του βιβλίου, ότι στο τέλος υπάρχει μια εκτενής βιβλιογραφία. Σε 137 ενότητες, που εκτός από τον τίτλο προσδιοριστικό του περιεχομένου τους, προσδιορίζονται και από την ημερομηνία κατά την οποία διαδραματίζεται το περιεχόμενό τους, αποδίδεται με χρονολογική συνέχεια, δηλαδή σαν ημερολόγιο, η πολιορκία και η άλωση της Βασιλεύουσας από την πλευρά των δύο αντιμαχόμενων πλευρών.
Ο συγγραφέας ζωντανεύει με τρόπο ζωηρό μια τεράστια πινακοθήκη προσώπων ιστορικών, όπως ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ο Ενδέκατος και ο σουλτάνος Μεχμέτ ο Δεύτερος, ο Ιουστινιάνης, ο Γεννάδιος Σχολάριος, ο άρχοντας Νοταράς, αλλά και προσώπων φανταστικών.
Στο μυθιστόρημα παρουσιάζονται όχι μόνο οι βασιλικές αυλές και η αριστοκρατία των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, αλλά και οι δρόμοι, τα ταπεινά καπηλειά, οι τόποι των μαχών, για να δοθεί η ατμόσφαιρα των χώρων και η ψυχολογία των προσώπων διαφόρων τάξεων λίγο πριν και στη διάρκεια της εμπόλεμης περιόδου τόσο από την πλευρά των ισχυρών όσο και από εκείνη του απλού λαού. Οι διάλογοι των προσώπων, οι πολεμικές συγκρούσεις, οι συζητήσεις ιερωμένων και λαϊκών, η περιγραφή εσωτερικών και εξωτερικών χώρων έχουν πλαστεί με ενάργεια και ρεαλιστική πιστότητα που φανερώνει εκτός από τις ιστορικές γνώσεις και τις συγγραφικές ικανότητες του κυρίου Βασιλείου Τσιάμη. Στα αίτια της ήττας των Βυζαντινών αναδεικνύεται ιδιαίτερα ο αρνητικός ρόλος των Δυτικών, μέσω της μεγάλης διαμάχης μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών, καθώς και η σύγκρουση Ενωτικών και Ανθενωτικών.
Ενώ επισημαίνεται και η αδιαφορία των βυζαντινών αρχόντων να συνδράμουν οικονομικά το κράτος. Υπογραμμίζεται, επίσης, στο πλαίσιο των οικονομικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων της εποχής, ο τρόπος με τον οποίο μεγάλες χριστιανικές δυνάμεις της εποχής, όχι μόνο καθολικές αλλά και ορθόδοξες, δεν έσπευσαν να βοηθήσουν τους ομόθρησκούς τους, καιροφυλακτώντας προκειμένου να επιτύχουν τις δικές τους πολιτικοστρατιωτικές επιδιώξεις.
Συμπέρασμα: το επιβλητικό αυτό και λόγω έκτασης, 606 σελίδες, μυθιστόρημα είναι ένα εξαιρετικά καλογραμμένο κι ενδιαφέρον ανάγνωσμα που ανασυστήνει μια ολόκληρη εποχή και ζωντανεύει με τρόπο γλαφυρό μια καθοριστική και κρίσιμη καμπή της ιστορίας. Το βιβλίο προτείνεται γιατί αποτελεί μια εξαιρετική αφήγηση των γεγονότων που οδήγησαν στην άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, με σεβασμό στην Ιστορία, αλλά και με μεγάλες αφηγηματικές αρετές.
Κυρίες και κύριοι, αυτή είναι η απόφαση της Επιτροπής και των ανθρώπων που μελέτησαν αυτά τα έργα. Εμείς θεωρούμε ότι έχουμε κάνει το καθήκον μας με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε το Βραβείο αυτό να ξεκινήσει αξιοκρατικά, αντικειμενικά και να πάρει τη θέση του στη βράβευση αυτό που, συγκριτικά πάντοτε, θεωρήσαμε ότι υπερέχει. Αλλά πρέπει να πω, και να το πιστώσω στους ανθρώπους που υπέβαλαν τα έργα τους και διάβασα τα ονόματά τους ότι όλα τα βιβλία, άλλο περισσότερο κι άλλο λιγότερο, είχαν ένα ιδιαίτερο συγγραφικό ενδιαφέρον, για αυτό προβληματίστηκαν και οι καθηγητές, οι ειδικοί και εμείς, για να φτάσουμε στην πρόκριση αυτού του συγκεκριμένου βραβείου. Έχει σημασία να βλέπεις ότι γράφονται πολύ τεκμηριωμένα, καλογραμμένα έργα, με ιστορικό περιεχόμενο, με δυνατότητα αφηγηματική, με γλώσσα προσεγμένη, κι αυτό για μένα έχει μια ιδιαίτερη σημασία, όλα αυτά λοιπόν αξίζουν να πρέπει να αναφερθούν και αξίζουν συγχαρητήρια, και δεν το λέω αυτό τυπικά, αξίζουν συγχαρητήρια σε πολλούς δημοσιογράφους, άντρες και γυναίκες, που προσήλθαν στον διαγωνισμό, και μας έδωσαν τη δουλειά τους την οποία περάσαμε ένα προς ένα να την κρίνουμε πριν να καταλήξουμε σε αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο. Θέλω εκ μέρους της Επιτροπής να συγχαρώ τον κύριο Βασίλη Τσιάμη».
Σε σχετική Βιβλιοκρισία του που δημοσιεύθηκε στον τρικαλινό τύπο, ο φιλόλογος Θεόδωρος Νημάς, μεταξύ άλλων, είχε γράψει για το βραβευθέν βιβλίο του Βασίλη Τσιάμη:
«Ο Βασίλης Τσιάμης έχει μελετήσει ενδελεχώς πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, τόσο ξένων όσο και Ελλήνων ιστορικών. Είναι επιπροσθέτως πολύ καλός γνώστης των ιδεολογιών – θρησκευτικών, φιλοσοφικών αλλά και πολιτικών, που επικρατούσαν εκείνη την εποχή. Η απεικόνιση των προσώπων είναι πιστότατη από ιστορικής απόψεως, όπως και οι διάλογοι μεταξύ των ηρώων του και οι εικόνες που δημιουργεί. Ένα άλλο σημείο, το οποίο κάνει το μυθιστόρημα να διαφέρει από άλλα του είδους του, είναι ότι ο συγγραφέας δεν φαίνεται να ξεχωρίζει κάποιον από τους ήρωές του ως πρωταγωνιστή, πέρα από τον ίδιο τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο.
Οι άλλοι χαρακτήρες, αληθινοί και μη, όπως ο Μέγας Δούκας Λουκάς Νοταράς, ο επικεφαλής της άμυνας Γενουάτης Ιουστινιάνης, ο σουλτάνος Μεχμέτ Β΄ (γνωστός εσφαλμένως ως Μωάμεθ), ο αρχηγός των ανθενωτικών Γεννάδιος, ο πιστός στρατιώτης στον αυτοκράτορα Ραγκαβές, ο γραφέας Βασίλειος και η ανθενωτική ραδιούργα Μανφρεντίνα, εμφανίζονται στις σελίδες του βιβλίου, χωρίς όμως ο συγγραφέας να ξεφεύγει από το βασικό θέμα του βιβλίου του: από την αφήγηση δηλαδή των γεγονότων της πολιορκίας, η οποία είναι και ο πραγματικός πρωταγωνιστής του βιβλίου. Εστιάζοντας στις 54 μέρες πολιορκίας της Βασιλεύουσας, τις οποίες αφηγείται ημέρα προς ημέρα, ο Τσιάμης ξεκινά την εξιστόρηση των γεγονότων από τον Μάρτιο του 1452, προκειμένου να εξηγήσει επαρκώς τα ιστορικά γεγονότα και να μας συστήσει τους ήρωες του βιβλίου του, κυρίως δε να αποτυπώσει το κλίμα στους απλούς καθημερινούς ανθρώπους της Κωνσταντινούπολης και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα πριν, κατά και μετά την πολιορκία και την τελική άλωση».
Από αριστερά: Γ. Μπαμπινιώτης, Β. Τσιάμης, Κ. Μπακογιάννης, Αλεξάνδρα Στεφανοπούλου, Ελευθέριος Σκιαδάς (αντιδήμαροχος πολιτισμού Δήμου Αθηναίων)
Επιστροφή
